Çok sayıda göçmen türün konaklama ve üreme sahası olan Devegeçidi Baraj Gölü havzasında Dicle Üniversitesi (DÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölümünden akademisyenlerce yapılan gözlemler sonucu küresel iklim değişikliği nedeniyle göç hareketlerinde farklılıklar görülmeye başlanan kuş türlerinden biri de Macar ördekleri oldu.

Leylekler ve yırtıcı Ak Çaylak türünün yanı sıra Macar ördeklerinin de iklim değişikliğine bağlı olarak ilkbaharda dönmediğini, yaz aylarında bölgede yavruladığını gözlemledi.

DÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Zooloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Recep Karakaş, AA muhabirine, 28 yıldır Diyarbakır ve çevresinde kuşların göç yolları, kalıtsal alışkanlıkları, üreme ve beslenme tarzlarına yönelik gözlemlere dayalı çalışmalar yürüttüklerini söyledi.

Diyarbakır ve çevresinin göçmen ve yerleşik kuşlar açısından zengin bir çeşitliliğe sahip olduğunu ifade eden Karakaş, "İlimiz ve bölgemiz kuşların göç yolu üzerinde bulunuyor. Dicle Nehri kuşların göç sırasında kullandığı bir yer. Şu ana kadar Diyarbakır'da yaptığımız çalışmalarda 287 farklı kuş türünden bahsedebiliriz. Bunlar yılın 12 ayı gördüğümüz yerli türler, göç zamanı görebildiğimiz türler, bir de üreme dönemi gelip üreme işlemini gerçekleştiren türler şeklinde." ifadesini kullandı.

Karakaş, bir kuş türünün konaklayacağı, barınacağı ve üreyeceği alanı iki etkenden dolayı seçtiğini anlatarak, bu etkenlerden birinin o türün ihtiyaç duyduğu ekolojik gereksinimler, ikincisinin ise türün evrimsel geçmişi olduğunu kaydetti.

Değişen yaşam koşullarının da kuşları etkilediğine değinen Karakaş, günümüzde etkili olan küresel sorunların başında ise küresel ısınmanın geldiğini vurguladı.

Karakaş, "Bunun göçmen kuşlar üzerindeki en temel etkisi, göçe gidiş ve geliş tarihlerinin değişimi. Örneğin leylekler geçmişte bölgemize şubat ayı sonu mart başı gibi gelir, ürerler ve eylül sonu gibi yine güneye göç ederlerdi. Artık bölgemizde 70-80'lere kadar sayıları ulaşan leyleğin kışladığını söyleyebiliriz. Gelecekte belki de kuşlar açısından çok farklı tablolarla karşılaşacağız." diye konuştu.

"Macar ördeği Diyarbakır'da ilk kez yavruladı"

Leyleklerde görülen değişimlerin farklı türlerde de görülmeye başladığını ifade eden Karakaş, şunları söyledi:

"Geçmişte bölgemizde sadece kış göçmeni olarak görebildiğimiz bir türü artık üreyen tür olarak görüyoruz. Macar ördeği geçmişte ilimizde sadece kış mevsiminde gördüğümüz bir türdü. Ancak bu yıl söz konusu türü bölgemizde mart ayından beri görüyoruz. Temmuz ayındayız ve Macar ördeği bölgede ürüyor. Yavrularıyla birlikte gözlemledik ve kayıt altına aldık. Küresel ısınma ve diğer etmenlere bağlı değişimler tür kompozisyonunu etkiliyor."

Şu anda Macar ördeğinin konuşulduğunu, belki de birkaç yıl sonra farklı türlerin de konuşulacağını anlatan Karakaş, gelecek yıllarda bölgede bu mevsimde üreyen türlerin popülasyonunda artış olacağını tahmin ettiklerini belirtti.

Karakaş, başka ördek türlerinin de gelecekte burada üreyeceklerini belirterek, "Mesela geçmişte rastlantısal gördüğümüz yırtıcı Ak Çaylak türü vardı. Bu, 3-5 yılda bir gördüğümüz bir türdü. Artık bu tür, bölgemizde düzenli olarak ürüyor. Bununla ilgili de makalemiz yayınlandı." bilgisini paylaştı.

Fen Fakültesi Biyoloji Ana Bilim Dalında, "Devegeçidi havzasında tür çeşitliliği" üzerine yüksek lisans yapan ve Macar ördeğini gözlemleyen Rahmi Aktaş da havzada yaklaşık 6 ayda 118 tür tespit ettiklerini belirtti.

Tespit ettikleri kuşların bir kısmının yerel türler, bir kısmının kış göçmeni. bazılarının ise bölgeyi yazlık olarak kullanan türler olduğunu dile getiren Aktaş, şunları kaydetti:

"Macar ördeğini de burada tespit ettik. Bir erkek, 3 dişi ve 5 yavrudan oluşuyorlar. Şubat ayında gelip nisan sonu gibi gitmeleri gerekiyordu ama Macar ördekleri gitmedi, burada kalıp, üremeye başladı. Bunlar küresel ısınmanın getirdiği sonuçlar. Normalde başka bölgede üremesi gerekirken küresel ısınmanın sonucu Macar ördekleri burada üremeye karar verdi."