21. yüzyıl klasik yönetici anlayışı ile idare edilen kurumların başarısızlığa mahkum olduğu, bu anlayış yerine tüm çalışanlarına değer veren, onların düşünce ve önerilerinden faydalanmasını bilen sistem liderliği anlayışı ile idare edilen kurumların başarılı olacakları bir süreci beraberinde getirecektir. Bugün dünyada yaşadığımız sorunların temelinde de dünyayı yöneten liderlerin önemli bir kısmının Sistem Liderliği kavramından uzak sadece otoriteyi temsil eden bir Liderlik anlayışı ile yönetimlerini sürdürmeleri yatıyor. Dünya ülkeleri gerekli bilgi birikimine sahip eğitim ve donanımlı hak hukuk kavramlarını içselleştirmiş sistem liderleri tarafından yönetilmiş olsaydı bugün yaşadığımız sıkıntıların birçoğunu yaşamayacaktık. Adil bir gelir dağılımı ile hiçbir insanın aç kalmadığı, kan ve savaşların ortaya çıkardığı çok acı manzaraları yaşamadığımız, hayal ettiğimiz herkesin huzurlu ve mutlu olduğu yeni bir dünya düzenini ancak bu anlayışa sahip sistem liderleri ile gerçekleştirebiliriz.
Yöneticilik,Liderlik Ve Sistem Liderliği
Yöneticilik koltuğu aslında liderlik koltuğudur. Bunu bir lider gibi kullanabilmek ya da sade bir yönetici olarak kalmak o makamda duruş biçimine göre belirlenir. Aslında her lider bir yöneticidir; ama her yönetici mutlaka lider olacaktır denemez.
Lider kelimesinin anlamı bile çok şeyi ele verir aslında. Leader: Hareket eden (yerinde saymayan, değiştiren) kişi demektir. Öyleyse yönetici koltuğuna oturan kişiyi lider , yapacak özellikleri tanımlayarak netleştirelim:
• İş geliştirerek
• Alan genişleterek
• Cesaretle
• Amacına doğru
• İnsanları etkileyip
• Arkasından yürüterek
• Kararlılıkla ilerleyen
Kişi, hedefine tam olarak varamamış olsa da bir liderdir!
İnsanı lider yapan her şeyden önce belirlediği hedefleridir. Zaten başarı da hedefine ulaşmaktır. Başarı için ise bir hedef gereklidir. Yani hedefi olan ve hedefine göre hareket eden yönetici, liderdir.
Kendimize soralım: Bir hedefimiz var mı?
Eğer yoksa, bir an önce hedeflerinizi belirlemeniz gerekir.
Bilimsel bir anket çalışmasında amir ve yöneticide bulunmasını istenen özelliklerinden 10 tanesinin yazılması istenmiş ve 3.000 yönetici arasında yapılan ankette iyi bir yönetici için olması gereken nitelikler şu şekilde gerçekleşmiştir:
1. Tutarlılık
2. Dürüstlük
3. İletişim kurabilme
4. Kararlılık
5. Tarafsızlık
6. İyi bir dinleyici olma
7. Destekçi olma
8. Fikirlere açık olma
9. Espri duygusuna sahip olma
10. Yanında çalışan personelin gücünden rahatsız olmama.
Liderleri Hedefler Doğurur, Başarılar Büyütür
Birinci Haçlı Seferi’nde Kudüs düşmüştü. Sokaklarda Müslüman kanların- dan göletler oluşmuştu. İslam topraklarında büyük bir mağlubiyet hüznü vardır. Kayıp büyüktür. Toparlanma umudu yok gibidir. Suriye içlerinde bir kasabada, beş yaşındaki çocuğunun elinden tutmuş bir âlim esnaf ziyaretine çıkmıştır. Asık suratlı, başları öne eğik, dudaklarını bıçak açamayan bedbin ve umutsuz oturan insanlar arasında bir marangoz dikkatini çeker. Marangoza yaklaşır alim ve sorar: “Sen ne yapıyorsun böyle?” marangoz işine ara vermeden cevap verir: “Minber.” “İyi de, yapılan bir cami yok ki!..” der alim. Marangoz gözleri yaşararak cevaplar: “Mescid-i Aksa’ya minber yapıyorum.” Alim ve elinden tuttuğu beş yaşındaki oğlu şaşkındır: “Mescid-i Aksa elden çıktı, geri kurtarmaya çalışmak yerine minber mi yapıyorsun sen şimdi?” Doğrulur marangoz: “Ben marangozum. Mescid-i Aksa için ancak minber yapabilirim. Elimden bu geliyor. Bir gün bir komu- tan çıkar bu minberi alır, o mescide koyar!” Yıllar sonra, o beş yaşındaki çocuk, o minberin üzerinden Mescid-i Aksa’da Cuma hutbesini verirken bu hikayeyi anlatacaktır. O gün bir marangoz sayesinde kazandığı hedef o çocuğu şarkın bilge ve sevgili sultanı Selahaddin-i Eyyubi yapmıştı! Belki de tarihi Selahaddin değil, o marangoz değiştirmişti, kim bilir?
İşte hedefi, insanı lider yapar. Başarı ise liderleri büyütür.
Atatürk’ün, askerî lisede arkadaşlarına bir gün cumhuriyeti ilan edeceğini söylemesi, ne yaptığını, hedefini bilen bir lider olduğunun kanıtıdır.
Bütün liderleri gözden geçirin. Atatürk Lenin, Hitler, Gandhi, Ömer Muh- tar… hangisini hatırlasak onları hedefleri ile anlatırız. Aynı bir insanı tanıtırken annesini, babasını söylememiz gibi. Liderleri hedefleri doğurur, başarıları büyütür. “Lider insan ufka adım atar... Bakan köre göz olur...”
Verimlilik Güven İlişkisi İçinde Artar
Başarılı yönetici,lider ve sistem liderleri çalışanlarına güven ve pozitif enerji verirler. Çalışanların düşüncelerine değer vermenin yanında, yetki devri yapmak suretiyle bu güvenin oluşmasının yolunu açarlar. Her işi kendisi yapmak yerine bir orkestra şefi gibi tüm çalışanları işin içine katarak verimlilik ve başarıyı yakalarlar.
Yetki devri yapmakla iki önemli kazanım elde ederler. Birincisi aşırı iş yükü ne- deniyle zaman ayırmakta zorlandıkları önemli projelere, yeni hedeflere, yeni stratejilere daha fazla zaman ayırma fırsatı bulurlar. İkincisi yetki devri yaptıkları astlarının güvenini kazanmış olurlar. Yetki devri yapılanlar kendilerine değer verildiği ve güvendiği hissi ile daha fazla çalışma heyecanı duyarlar.
k, insanlara yap
Başarı Benli Bir Şey Değil Bizli Bir Şeydir.
Başarının “biz” anlayışında olduğunu tablo ile gösterelim:
Birlikte çalışma kültürünü ifade eden, “Başarı benli bir şey değil, bizli bir şeydir.” anlayışını kısa ve özlü bir şekilde anlatan tablo aşağıda yer almıştır:
YÖNETİCİ
|
LİDER
|
SİSTEM LİDERİ
|
KARARLAR
|
Kararnamelere uyar
|
Karar verir
|
Karar verdirir
|
ÖDÜL-CEZA
|
Sarı zarf kullanır
|
Sallandırır (İki tanesini)
|
Ödüllendirir
|
KARAR ALMA
|
Tecrübe
|
İçgüdü
|
Veri + Bilgi + Sezgi
|
İLGİ ODAĞI
|
Bürokrasi + Kağıtlar
|
Güç + Otorite
|
İnsan + Bilgi
|
YAKLAŞIM
|
Dinler
|
Anlatır
|
Dinler + Anlatır
|
İŞ
|
İşi doğru yapar
|
İş yapar
|
Doğru işi yapar
|
SORUN ÇÖZME
|
Pansuman tedavisi yapar
|
Ameliyat yapar
|
Koruyucu hekimlik
|
AYRINTILAR
|
Ağaç sayar
|
Ağaç diker-keser
|
Ormanla ilgilenir
|
MOTİVASYON
|
Uyuşturur
|
Dolduruşa getirir
|
Enerji yayar
|
İNİSİYATİF
|
İnisiyatif kullanmaz
|
İnisiyatif sahibidir
|
İnisiyatif verir
|
ŞAHIS ZAMİRİ
|
Onlar
|
Ben
|
Biz
|
YÖNETEN
|
Yöneten
|
Patron
|
Ortak
|
FIRTINA ÇIKTIĞINDA
|
Demir atar
|
Yelken açar
|
Fırtınaya yakalanmaz
|
FUTBOL OYNADIĞINDA
|
Savunma yapar
|
Gol atar
|
Gol attırır
|
Kaynak: İZGÖREN A.Ş. (2010), İş Yaşamında 100 Kanguru-Sistem Liderliği, Elma Yayınları
Verilen tabloda açıkça görüldüğü üzere; Sistem Liderliği kavramı Liderliğinde ötesine geçen başarıyı getiren tüm çalışanlarının düşünce ve önerilerinden faydalanmasını bilen yeni bir kavramdır.
Sistem liderleri,
1. Hedeflerine göre yaşarlar.
2. Proaktif ve vizyoner dirler? (Yeni durumlara yeni çözümler yapma, ya da yeni durumu siz oluşturup yeni konumlar ve konular oluştururlar)
3. Oyunu “kazan kazan” şeklinde kurarlar.
4. Doğru ve hızlı karar verme yeteneğine sahiptirler
5. Sinerjiniz ve cesaret verici yanları ile fark oluştururlar.
6. Yaşadıklarından çıkarım yaparlar
7. Uzlaşma kültürüne sahiptirler.
8. Uygulamalarında gerektiğinde risk alırlar
9. Ben yerine biz anlayışını benimserler.
10. Merhamet , en önemli vasıflarıdır.
11. Sade bir yaşantıları vardır.
12. Geride bırakacakları tek mirasın ülkeleri ve tüm insanlığın hayrına yapacakları işler olduğuna inanırlar.