En önemli farka işaret etmek gerekirse: Halîfeler ümmetin hür bey’atı ile halife olurlar, alimler ve yetkin kişiler ile danışma yaparak ülkeyi yönetirler, şeriatla amel ettikleri sürece kendilerine itaat edilir, hak yoldan sapınca da onu seçenler tarafından görevden uzaklaştırılırlar.

Peygamberimiz (s.a.) hilafetin, kendisinden otuz yıl kadar sonra ümmeti ısıran (zulmeden, can yakan) saltanata çevrileceğini bildirmiştir.

Saltanatın ısırdığı iki büyük fıkıh âlimden söz edeceğim:

İmam Muhammed’in öğrencisi İbn Semâ’a’nın anlattığına göre:

İmam Muhammed “el-İkrâh” (tehdit ve baskı altında yapılan fiil ve tasarrufların hükmü) bölümünü yazınca onu çekemeyenlerden biri, Sultan’a (sözde halifeye) şu ihbarda bunuyor: “Muhammed bir kitap yazdı, orada sana yaman bir hırsız dedi”. Sultan bunu duyunca köpürüyor, derhal yakalanıp getirilmesini emrediyor. Adam onu getirmeye gidiyor, İbn Semâ’a da yanında gidiyor, önce vezire getiriyorlar, vezir İmam Muhammed’in suçunu dile getirerek sözle hırpalamaya başlıyor, İmam böyle bir kitap yazmadığını söylüyor, İbn Semâ’a göz altına alma sebebini öğrenince koşarak İmam’ın evine geliyor, evi emniyet güçlerinin sardığını görüyor, bir komşunun duvarından aşarak arkadan eve giriyor, İkrâh kitabını buluyor ve evdeki bir kuyuya atıyor, dışarı çıkma imkânı bulamadığı için bir yere saklanıyor. Vezîrin emri ile İmam Muhammed’in bütün kitaplarını toplayıp saraya götürüyorlar, arayıp tarıyorlar öyle bir kitaba rastlamıyorlar. Sultan yaptığına pişman oluyor, İmam’a lütuflarda bulunarak evine gönderiyor, “iftiracıyı” da cezalandırıyor. İmam kitabın kuyuda zayi olmasına çok üzülüyor, yeniden yazmaya da eli varmıyor. Kuyunun temizlenme vakti gelince bir usta çağırılıyor, usta kuyuya iniyor, çıkıntılı bir tuğlanın veya taşın üzerinde ıslanmamış olarak kitabı bulup İmam’a veriyor, o da buna çok seviniyor, bir süre kitabı gizliyor, sonra tehlike geçince ortaya çıkarıyor.