Şerif Mardin'i önemserim. Türkiye'nin yetiştirdiği tartışmasız en önemli, en değerli sosyal teorisyendir.

Türk modernleşmesi üzerine yaptığı okumalar, yaptığı özgün aydın sosyolojisi hatta felsefesi çalışması, Türkiye'de din-devlet ilişkilerine dâir ortaya attığı “cesur” tezler, Şerif Mardin'in önemini ve değerini göstermeye yeter.

En erken döneminin makaleleri arasında Türkiye’nin zihniyet dönüşümüne ilişkin kaleme aldığı metinler, henüz aşılamamış zihin açıcı orijinal metinlerdir.

Şerif Mardin, erken dönem makalelerinden birinde “iki Türkiye”den söz eder. Çok erken tanımlamalardan biridir bu.

Peki nedir iki Türkiye?

Herkesin yaptığı “köylü-şehirli” ayırımına dayanan iki Türkiye değil. Yüzyıl öncesinden Türkiye’nin %80'i köylü, %20'si şehirli idi.

Şerif Mardin, okumalarını ideoloji ve ideolojik öbeklenmeler üzerinden yaptı. Ortaya çok farklı iki Türkiye çıkardı: Laik Türkiye ve Müslüman Türkiye!

Şerif Mardin'in bu iki Türkiye tanımlamasını ve ayırımını yaptığı zaman diliminde aslında “laik Türkiye” bir gerçek değil, resmen, resmî olarak tasarlanan, icat edilen, mühendislik projesi olarak topluma jakoben yöntemlerle yukarıdan dayatılan bir entite'ydi.

Ama gelinen noktada, “laik Türkiye icadı” hedefinin gerçeğe dönüştüğünü gözlemliyoruz. Yaklaşık yetmiş yıl önce yazılan makalenin üzerinden geçen görece kısa süre içinde Müslüman Türkiye sosyolojik olarak da, zihniyet bakımından da çatallanmış durumda.

SOSYOLOJİ METAMORFOZ YİYOR!

Hatta daha da manidar olanı ise, yaklaşık 20 yıl önceki Türkiye’nin sosyolojik ve zihin haritası, tam tersine dönmüş durumda. Çeyrek asır önce %75 (sağ, muhafazakâr, milliyetçi), %25 sol/seküler eğilimli bir grafik izleyen “Türkiye haritası” tepetaklak olmaya başladı: Sol/ seküler kesimlerin oranı %50'yi ziyadesiyle geçmiş bile olabilir.