Önce zeka nedir?

Kavrayabilme, soyut düşünme, muhakeme etme ve bu zihinsel işlemleri uyumlu şekilde bir amaca yönelik olarak kullanabilme yetenekleri ve kapasitesidir. Bireyin bilgiyi anlama, öğrenme ve kullanma yeteneğini ifade eder. Akıl ise bireyin düşünme, karar verme, muhakeme etme ve problemleri çözme kabiliyetidir.

Yapay(sun’i) zeka; makinaların insan benzeri görevleri gerçekleştirmesini, deneyiminden öğrenmesini, yeni girdilere uyum sağlamasını mümkün kılan sistemlerdir. Yapay zeka ile insan yetkinliklerinin geliştirilmesi ve bunlara katkı sağlaması amaçlanır. Yani yapay zeka, insan benzeri problem çözme yeteneklerine sahip bir teknolojidir. İnsan zekasını taklit eder. Verilere dayalı tahminler yapabilir.

Yapay zeka örnekleri:

• Hesap makinaları, dijital yardımcılar ve botlar
• Sürücüsüz otonom araçlar, insansız hava araçları, İHA, SİHA’lar
• Siri, Google Asistant, otomatik dil tercümeleri
• Görüntü işleme, ses tanıma sistemleri, navigasyon
• Sağlık verileri analizi
• Akıllı ev teknolojisi
• Öneri alt yapıları, istenmeyen posta filtreleri
• Oyunlar, chatbotlar v.s.

Yapay zeka insan hayatında büyük bir dönüşüm sağlayarak iş ve günlük yaşamın birçok alanına olumlu etkiler yaratmaktadır. Eğitim, finans, pazarlama, hukuk, sağlık, e-ticaret gibi birçok sektörde kullanılarak iş süreçlerinin optimize edilmesine ve yenilikçi çözümlerin geliştirilmesine katkılar sağlar.

Yapay zeka büyük ölçekli verileri akıllı algoritmalar ve yenilemeli işlemlerle birleştirerek çalışır.

(Algoritma: Belirli bir problemi çözmek veya belirli bir amaca ulaşmak için tasarlana yol:iş akışıdır.)

Yapay Zekanın Avantajları Nelerdir?

İş akışını kolaylaştırmak, zamandan tasarruf etmek, ön yargıları ortadan kaldırmak, tekrarlayan görevleri otomatikleştirmek, dar bir hedef için optimizasyon yapmakta harikadır.

Yapay Zekanın Dezavantajları Nelerdir?

Maliyetli uygulama, potansiyel iş kaybı, duygu ve yaratıcılık eksikliğidir. İnsan düşüncelerine benzer bir mantık içeren bu makinalar; gerçek anlamda bir düşünme ve anlama yeteneğine sahip değildir. Yapay zeka strateji oluşturamaz, kavramsallaştıramaz ya da planlayamaz. Yaratıcı düşünemez, sağ duyu uygulayamaz ve hedeflerini seçemez.

Mesela yapay zeka sistemlerinden olan chatCPT ile bir araştırma, yazma yapılırken onu tamamlayıcı bir araç olarak kullanılmalıdır. İnsan yargısını, vicdan, merhamet duygularını ve eleştirel düşünceyi korumak gerekir. Tam güvenmek doğru olmayabilir.

Yapay Zekanın Zararları Var mıdır? Olabilir mi?

Yapay zeka insan kontrolünden çıkar ve kendi kararlarını verirse bu hal insanlık için büyük bir tehdit oluşturabilir. Savunma sanayisi, özerk silah sistemleri konusunda yanlış kararlar vererek kitlesel sonuçlar doğurabilir. İşsizliğin artması, savaş teknolojilerinin gelişimi, sahte yanlış/yalan bilgi dezenformasyon ve manipülasyonlara yol açabilir. Eğitim ve beceri gelişiminde geri kalmışlığa sebep olabilir.  Kısaca teknolojik ve etik olarak kontrol edilemeyen yapay zeka tehdidi vardır ve önemsenmelidir.

Yapay zeka ilk elde veri girişi uzmanları, çağrı merkezi çalışanları, bankacılık elemanları, muhasebeciler ve sekreterlik hizmetlerinde işsizlik yaratabilir. Bu meslekler risktedir.

Yapay zeka, etik ve manevi değerlerden yoksun olarak programlanırsa veya kötü niyetli korsan/terörist grupların eline geçtiğinde insanlık için yarardan çok zarar verebileceği savunulmaktadır.

Not: Yapılan araştırmalarda yapay zeka IQ ortalaması 120 olarak hesaplanmıştır. Bu ortalama insan zekasının yüze 90’ınan daha yüksek bir sonuçtur.

Vicdan, merhamet, adalet, hukuk, evrensel insani ve etik değerlere kadim insan haklarına dikkat ederek programlanmış algoritma ve yazılımlarla sınırlanmış kontrol edilebilir yapay zeka sistemleri insanlığa yepyeni bir teknolojik çağ açacak açılımlarla ilerlemesi temennisiyle…

23.08.2025

Aydın BOLAT