1. BÖLÜM

Giriş

Uluslararası gerilim ve krizlerin art arda geldiği, kamplaşmaların arttığı, dünyanın sıkıştığı dönemleri yaşıyoruz.

Egemen güçlerin dünyayı paylaşım kavgası süreğendir. Bu kavga, krizlere, kopuşlara ve saflaşmalara yol açar.

Toprak, su, enerji kaynakları ve nüfuz alanlarına sahip olma ya da kontrol etme arzusu, küresel çaplı hegemonik güç mücadelesinin temel nedenidir.

Dünyanın özellikle istikrarsızlaştırılmış bölgelerinde, ülke sınırlarındaki olası değişiklikleri, bu devletlerden hangisinin, kimin arka bahçesi olacağını, bu hegemonik kavgadaki güç dengesi tayin eder.

Küresel paylaşım barışçıl yollarla olmaz. Böylesi sıkışma dönemleri, büyük patlamaları, küresel çapta savaşları getirir.

Nitekim bitmek bilmeyen bu paylaşım kavgası, dünyayı iki büyük savaşa sürüklemiş ve savaşın kazananlarıyla kaybedenleri arasında toprak ve nüfuz alanları el değiştirmiştir.

Her türlü yolun mubah sayıldığı savaşlarda, hadsiz kan dökülür, dünya ateşe verilir. Sonunda bu ateşin külleri üzerinde hegemonlar paylaşım masası kurarlar.

Günümüzde, dünyayı 2. Dünya Savaşına götüren şartların tümü mevcut durumda.

RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI

Haziran 2021’deki Brüksel zirvesinde NATO liderlerinin, Ukrayna'nın Üyelik Eylem Planı ile ittifaka üye olacağını teyit etmeleri üzerine Putin, buna izin vermeyeceklerini şu sözlerle ifade etmişti. “Ukrayna’ya yerleştirilecek nükleer başlıklı füzeler Moskova’ya 7 dakikada ulaşabilir. Rusya Küba’ya nükleer füze yerleştirseydi, Amerika buna ne derdi?”

Soğuk savaş sonrasında Doğu Bloğunun dağılmasının ardından NATO’nun sürdürdüğü genişleme politikasıyla, pek çok eski blok ülkesini üyeliğe kabul etmesi, Rusya açısından düşmanın kendi sınırına dayanması anlamına geliyordu. Bu duruma sert tepki gösteren Rusya, Amerika’nın NATO vasıtasıyla kendisini kuşatma girişimini, güç kullanımı da dahil olmak üzere her türlü yolla engelleme çabasına girdi.

Dağılmanın ardından Rusya, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)’nu kurarak, eski blok ülkeleri üzerindeki nüfuzunu sürdürmeyi amaçladı. Bu yolla arka bahçesi gördüğü bu ülkeleri bir yandan etki alanında tutarken, diğere yandan Batının bu ülkelere olan müdahalesini sınırlandırmayı hedefledi.

Bu süreçte Rusya BDT’ndan çıkan, batı ile yakın ilişkiler kurma eğilimi gösteren ve Rusya’dan kopuş çabasına giren ülkelere kimi zaman, askeri girişimler, kimi zaman sarsıcı operasyonlarla müdahale etmekten çekinmedi.

Ağustos 2008’de Rusya’nın Gürcistan’a askeri müdahalesi sonucu Güney Osetya ve Abhazya’da Rusya yanlısı yönetimler oluşturuldu, Gürcistan fiilen bölündü.

Öte yandan, Ermenistan’da, batı yanlısı bir tutum sergileyen başbakan Paşinyan’a karşı birden fazla darbe girişimi ve iç karışıklıklar, Rusya’nın desteğiyle gerçekleşti.

Keza Rusya’ya karşı tam bağımsızlık mücadelesi veren Azerbaycan’da ise yolcu uçağının düşürülmesiyle başlayan gerginlik, Rus vatandaşı Azerbaycanlıların tutuklanmasıyla tırmandı. Rus yetkililer, Azerbaycan’a askeri müdahale tehditlerini sık sık dillendiriyorlar.

Ukrayna ise batı ile Rusya arasındaki krizin savaşa dönüşmesiyle en ağır darbeyi alan ülke oldu. 24 Şubat 2022’de toprakları işgale uğrayan Ukrayna, üç yılı aşkın süredir Batının desteğiyle, Rusya karşısında direnmeye çalışıyor. Gelinen noktada, Ukrayna topraklarının yaklaşık 5’te 1’i Rusya tarafından işgal edilmiş durumda.

SAVAŞIN NEDENLERİ

Amerika’nın NATO vasıtasıyla nüfuz alanını Rusya sınırlarına kadar genişletmek istemesi, soğuk savaş dönemindeki Amerika ile Rusya arasındaki hegemonik paylaşımı tamamen ortadan kaldıracak bir hamleydi.

Rusya’nın bu duruma askeri müdahaleyle karşılık vermesi, üç yıldan fazla süredir devam eden Ukrayna savaşını başlatmış oldu. Beklemediği şekilde işgale uğrayan Ukrayna, sadece hegemonlar savaşının çaresiz kurbanıydı.

Amerika öncülüğünde Batı tarafından tezgahlanan bu savaşın hedeflerinden ilki Rusya’yı yıpratmak, ikincisi ise Çin’den uzaklaştırmaktı. O yüzden savaşın Rusya’yı hırpalayacak ve Çin’den uzaklaştıracak kadar sürmesi, ancak tamamen Batıdan koparacak ve Çin’e yaklaştıracak kadar uzamaması gerekiyordu. İşte şimdi savaş o noktaya gelmiş bulunuyor. Amerika’nın savaşı bitirmek istemesinin nedenlerinden birisi bu.

Savaşın sebep ve sonuçlarının anlaşılabilmesi için, tarafların pozisyonlarını ve savaşta ne kazanıp ne kaybettiklerini irdelemek gerekiyor.

-------------- 1. BÖLÜMÜN SONU --------------