Her devrin baş belası tipler vardır. Dalkavuklar, yağcılar, nüfuz istismarcıları, kısaca menfaatperest tipler. Kendi çıkarlarından başka hiçbir şey düşünmeyen bu tipler her kılığa girer, ceket yakalarının üstünde ve altında envai türlü rozetler taşır, hiç değişmeyen menfaatleri için adam alıp satmakta bir an dahi tereddüt etmezler. Nerede bir nüfuzlu varsa onlar oradadırlar ve hemen hemen her yerdedirler. Sanki bir hesap günü gelmeyecekmiş gibi davranırlar.

Falih Rıfkı Atay’ın, Çankaya isimli kitabında okumuştum. İsmet Paşa tam bir görev adamıdır. Hükümet İsmet Paşa’ya, ordu Fevzi Paşa’ya emanettir. Yeni dönemle beraber Mustafa Kemal’in otoritesi gittikçe kuvvetlenmektedir. Atay’a göre, bu otoriteyi kendi menfaatleri için sömürenlere karşı İsmet Paşa mücadele etmekle Mustafa Kemal’e en büyük hizmeti yapmıştır.

Peki, ama İsmet Paşa’nın da otoritesi yerindedir. Birinden yararlanamayan diğerinden yararlanacak. Atay, İsmet Paşa ve “yaranıcılar” hakkında şöyle yazıyor:

“Mustafa Kemal ve Atatürk sofrasının birincisi ve müstesnası idi. Nüfuzu o kadar büyüktü ki, bugün kendisinden lâubalice bahsedenlerin, İsmet Paşa sofraya gelince ağızlarını bile açamadıkları sayısız akşamları hatırlayarak içimden gülüyorum.

Bir misal verelim. İnönü orkestra konserleri ile at yarışları meraklısı idi. Bazı kimseler musiki ve at sevdikleri için değil de İnönü’ye görünmek ve yaranmak için konser veya yarışları kaçırmazlardı. Bugün İnönü’den kabaca bahsedenlerden birinin bir Pazar günü: “Yahu, yine mi yarışa gideceğiz?” diye mırıldanan arkadaşına:

-Haberin yok mu? İsmet Paşa nezle olmuş, gelmeyecekmiş. Bugün kurtulduk, müjdesini işitiyor gibiyim.” (Atay, Çankaya, sayfa 436)

Atay bunları anlatıyor ama kitabının başka bir bölümünde de ağzından kaçırırcasına şunları yazıyor: İş bahsinde bu kadar titiz görünen Başvekilin de yakın etrafı nüfuz ticaretinden zengin olmuşlardır. Ayazpaşa mezarlığını birinin mülkü haline sokup bizzat İnönü’ye bu mezarlıktan arsa hissesi sağlamışlardı. (sayfa 498)

Her devrin baş belası bu tipler geçmişte aynen vardı. Adlarını sayma tenezzül ederseniz ne yazık ki bunlar bugün de var. Ve hiç şüphe etmiyorum ki, bu gidişle yarın da olacaklar.

Dünküler geçti, yarınkileri henüz bilmiyoruz. Bugünkü nüfuz istismarcıları ile yani menfaatperest-egoist insanlarla mücadele işi gene hakiki millet evlatlarına, namuslu dürüst insanlara kalıyor. Onları kulaklarından tutup tasfiye etme mücadelesi, Hak ve hakikat uğrunda yapılacak şerefli bir mücadeledir. Sorumluluk duygusu bunu gerektirir.