ANADOLU EĞİTİM KÜLTÜR VE BİLİM VAKFI
“Terörsüz Türkiye Süreci Değerlendirme Toplantısı” Tutanağı
TARİH – YER : 20.08.2025 – Anadolu Eğitim Kültür ve Bilim Vakfı Toplantı Salonu
KATILIMCILAR : Hayrullah Başer, Necmettin Turinay, Hilmi Demir, Mustafa GÜLER, Mahmut ÖZBAY, Recep KIRIŞ, Şazeli ÇÜGEN, Ali AY, Mehmet ÖZTÜRK, Abidin MEMİLİ, Raif AK
AÇILIŞ-GİRİŞ
Türkiye’nin temel gündemlerinden biri olan “Terörsüz Türkiye” süreciyle ilgili konuyu müzakere etmek üzere yukarıda isimleri yazılı heyet, Mütevelli Heyet Başkanı Hayrullah Başer’in başkanlığında toplandı.
Sayın Başer açış konuşmasında toplantının konusu ve amacını açıkladı. Malum olduğu üzere terör örgütleri kullanışlı birer aparat olarak ulusların, özellikle ülkemizin de başına musallat edilen ihanet şebekeleridir. PKK terör örgütü de bunlardan biridir. İlk eylemini yaptığı Ağustos 1984 tarihi esas alındığında 40 yılı aşan süredir bu beladan kurtulmak için Türkiye büyük mücadeleler verdi, bedeller ödedi. Bu mücadelede maddi manevi büyük kayıplar yaşadık, şehitler verdik, insanlarımız hayatını kaybetti. Türkiye var olan enerjisinin büyük bir kısmını terörle mücadeleye harcadı. İki trilyon dolara mal olduğu açıklanan maddi kaybımız yanında, hayatının baharında toprağa düşen şehitlerimizin yürekleri yakan ateşi, sadece düştüğü yeri yakmadı, bütün bir millerin kalbini yaktı. Birlik, beraberlik, kardeşlik gibi bizi millet yapan toplumsal değerlerimiz, hiçbir dünyevi ölçüyle izah edilemeyecek derecede manevi kayıplarımız oldu.
Devletimizin PKK terör örgütü ile yaptığı kararlı mücadele sonunda içeride örgüt tamamen yok olma noktasına geldi. Bunun için devletin kurumları başta istihbarat olmak üzere ciddi çalışmalar yaptı. Örgüt militanlarının “liderimiz” diye nitelendirdikleri kişi 27 Şubat tarihinde “federasyon yok, özerklik yok, hatta kültüralist istekler de son iki yüz yıldır umulan huzura cevap olmamıştır.” şeklindeki açıklaması ile PKK’nın miadını doldurduğunu, hiçbir şart ileri sürmeksizin kendisini feshetmesi gerektiğini ilan etti. Ardından örgüt silah bırakacağını ve kendi varlığını sona erdireceğini duyurdu ve sembolik bir törenle silahlarını ateşe verdi.
Bu aşamada Sayın Bahçeli’nin girişimi ve Cumhurbaşkanının sürecin içinde aktif ve kararlı inisiyatif alması ile bu meselenin TBMM çatısı altında yürütülmesi sağlandı. Meclis Başkanının riyasetinde “Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu” adıyla kurulan komisyonla konu milli iradeye emanet edilmiş oldu, “Terörsüz Türkiye” projesi milli zemine oturtulduğunu belirtti.
Bu sürece nasıl gelindi? Veya bu sürece gelişi hazırlayan sebepler neler olabilir? Sürecin başarı ile sonlandırılması için nasıl bir yol takip edilmelidir? Terörsüz Türkiye’de Milli dayanışma, kardeşlik ve demokrasi çıtasının daha ileriye taşınabileceği gibi sorulara cevap olması bağlamında müzakereye devam etmek üzere, Başkan sözü konunun uzmanı Prof. Dr. Hilmi Demir’e verdi.
YAPILAN GÖRÜŞMELER
Hilmi Demir, PKK Terör örgütünün kendisini tasfiye etmeye götüren sebepler olarak; iç şartlar, bölgesel ve küresel gelişmelerden doğan şartlar olarak bakılabilir. İçeride PKK bitme noktasına geldi. Özellikle Fırat Kalkanı, Barış Pınarı, Zeytin Dalı ve Pençe-Kilit operasyonları ile Irak ve Suriye sınırlarımız ötesinde terör örgütleri tesirsiz hale getirildi. Terörist başının örgütün silah bırakma ve tasfiye çağrısına, Kandil olumlu cevap verdi. Suriye’de PYD/YPG, ikircikli bir tavır sergilemektedir. Şara ile 8 maddelik bir anlaşmaya rağmen ABD’nin eğit-donat silahlı açık desteği ile sahip olduğu güce güvenerek, Suriye’nin içinde bulunduğu belirsizlik ortamından yararlanarak böyle bir tutum sergilediğini belirtti. Bu şartlar dikkate alındığında:
I. Terörsüz Türkiye Sürecinin Zaman Olarak Seçimini Etkileyen Faktörler
* Uluslar arası konjonktür değişikliği ile Suriye’de yeni bir dönemin başlaması ve ABD’nin bölgeden kısmen çekilmek istemesi,
* Irak sahasında Barzani ve Talabani’nin PKK’dan kurtulma isteği,
* Dengelerin değişmesi ile başlatılan Suriye’deki yeniden yapılanma sürecinde müttefikimiz Şara’yı rahatlatmak,
* ABD’nin Irak’tan çekilmesi sonrasında Talabani ve Barzani ye rahat bir ortam bırakma isteği,
* İç siyasetteki tıkanma ve sıkışmışlık. İktidarın DEM Partiyi yanına alarak erken seçim ve Anayasa değişikliği yapma arzusu ve benzeri şartlar süreç için uygun zaman olarak değerlendirildiği düşünülebilir, dedi.
II. Terör Örgütünün Tasfiye Edilmesi Konusunda Yol Haritası Ne Olmalıdır?
PKK Terör örgütünün içeride ve çevremizde güvenlik ve istihbarat güçleriyle hareket edemez hale gelmesiyle birlikte kendisini feshetme iradesini göstermesi ve tasfiye kararını vermesi süreci devlet ve istihbarat kurumları ile PKK’nın kurucusu Öcalan üzerinden yürütüldü. Siyaset kurumu ise örgütün silah bırakma ve tasfiye kararını ilan etmesiyle devreye girdi. Sürecin devamı milli iradeyi temsilen TBMM de kurulan “Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu” tarafından yönetilecektir.
Terör örgütlerinin uluslararası alanda tasfiye edilme süreçleri de dikkate alındığında genellikle izlenen yol ve yöntem şu şekildedir.
* Terör örgütü ile direk temas kurularak ikna edilir,
* Silah bıraktırılır,
* Örgüt kendisini fesheder,
* Terör örgütü kendisini temsil eden bütün kurumlarını lağveder,
* Silah bırakan militanların topluma entegrasyonu sağlanır,
* Bu süreçte terör örgütünün kahramanlık hikayeleri üretmemesi için gerekli tedbirler alınır.
III. Sürecin İşleyişindeki Zorluklar
* PKK’nın silah bırakması sonrasında çatı kuruluş KCK’nın ne yapacağı konusunda bir netlik bulunmuyor.
* Suriye sahasında YPG nin silah bırakmama isteği problem teşkil etmeye devam ediyor. Öcalan onlara söz geçirmiyor.
* YPG, ABD’nin desteğiyle modern silahlarla donatılmış 70 bin silahlı gücü var. Suriye ordusu ise 35 bin kişiden oluşuyor. PYD/YPG ile nasıl başa çıkacak, denge Şara’dan yana değil.
* Mazlum Abdi’nin Suriye ordusu ile gerçek bir entegrasyona yanaşmaması süreci olumsuz yönde etkiliyor.
* PYD/YPG’nin varlığı, İsrail’in güvenliği açısından ABD’nin politik çıkarlarına uygun olması nedeniyle desteğini sürdürmesi.
* Ahmet EL ŞARA, Şam’a girdiği anda bizim ordumuz da girmeliydi. Fırsat kaçtı.
* Toplumun süreç hakkında yeterince bilgilendirilmemesi/bilgilendirilememesi sebebiyle bir kısım çevrelerin aleyhte duruş sergilemesi de problem olarak ortada duruyor. Ayrıca, toplumun önemli bir kesimi terörist başı “Öcalan ile al-ver pazarlığı yapılıyor” algısıyla sürecin bu görüntüyle yürütülmesine tepki gösteriyor.
* Bahçeli’nin “Anayasanın ilk dört maddesi ve 66. maddesine dokundurtmam” çıkışı da sürecin işleyişi hakkında kafa karışıklıklarına sebebiyet veriyor.
* Bölgede oluşan genel durum nazara alındığında 2026 yılına kadar YPG ye operasyon yapılması beklenmiyor görünüyor. YPG bölgesinde farklı sosyolojik yapılarla iç içe. Süveyda şehrindekine benzer provokasyonlar her an olabilir. O bölgedeki bir iç karışıklık Türkiye’yi de etkiler, karışıklık ve kaos olur.
IV. Öneriler
Yapılan müzakere sonucunda aşağıdaki önerilerde mutabık kalınmıştır.
1. Çerçevesi iyi çizilmiş, tanımlaması iyi yapılmış ve planlanmış bir “Terörsüz Türkiye” projesi hamaset ve husumet konusu, iç politika malzemesi yapılmadan, partiler üstü “Devlet Politikası” olarak yürütülmelidir.
2. Terör konusunun ülke içi, bölgesel ve küresel dinamikler dikkate alınarak; silah bırakma, tasfiye ve toplumla entegrasyonu, milli birlik, dayanışma, kardeşlik ve demokratikleşme hedefi, milli iradeyi temsil eden TBMM çatısı altında “Hukuki Zeminde” sürdürülmelidir.
3. Sürecin devamında bütün sorunları basitten, karmaşığa, küçükten büyüğe içeriden dışarıya doğru çözülerek “Güven Artırıcı” başarı hikayesi yazılmalıdır.
4. Hiçbir terör örgütü dış destek almadan yaşayamaz, bu nedenle terörü besleyen “Dış desteğin kesilmesi” için her türlü tedbirin alınması şarttır.
5. PKK özelinde yürütülen silah bırakma ve tasfiye sürecinin planlanmasında, PYD ve diğer örgüt yapılanmaları dahil çatı kuruluş KCK nazara alınarak tasfiye stratejisi belirlenmelidir.
6. PKK ve türevlerinin silah bırakma süreci açıkça ortaya konulmalı, topluma açık şekilde bilgilendirilmelidir.
7. Sürecin her aşaması olabildiğince şeffaf, açık ve net olmalıdır. Yapılacak hukuki düzenlemeler konusunda halk aydınlatılmalıdır.
8. YPG silah bırakmasa bile, Kandilden, diğer ülke ve bölgelerden silah bırakarak Türkiye’ye gelmek isteyenlerin yurda gelişte karşılaşacakları problemler güven verici yasal düzenlemeler ile çözülmeli ve topluma uyumları sağlanmalıdır.
9. PKK ve türevlerinin silah bırakması ile bölge sosyolojisin problemlerinin çözümü birbirinde ayrı ele alınmalıdır.
10. Terörsüz Türkiye süreci yanında farklı sosyolojik unsurların da endişelerini giderecek çözümler hayata geçirilmeli, yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
11. Suriye Devleti KCK arasında varılan 8 maddelik mutabakat metni sürekli gündemde tutularak, uygulanması sağlanmalıdır.
12. Ülkemizde yaşayan, milleti oluşturan farklı bütün unsurların kendi kimlikleri ile birlikte kardeşçe yaşamalarını sağlayacak bir eğitim müfredatı ve politikası oluşturulmalıdır.
13. Belirlenecek bir öğretim kademesinde isteğe bağlı olarak mahalli (ana) dillerin seçmeli ders olarak okutulması sağlanmalıdır.
14. Mevcut idari yapılanmada Büyük şehir belediye başkanına tanınan statü, ilin en büyük mülki amiri olan Valinin hareket alanını kısıtlamaktadır. Büyükşehir Belediyesi statüsünden vazgeçilmeli ve ilçe belediyelerinin yetkileri ve faaliyet alanları bu bağlamda yeniden düzenlenmelidir.
15. Kayyum atamalarında daha hassas davranılmalıdır.
16. Katı ulus devlet anlayışı yerine, toplum ve değerleri ile barışık, daha kucaklayıcı ulusal devlet (batıdaki gibi) anlayışı üzerinde çalışma yapılmalıdır.
17. Savunma sanayiinden vaz geçilemez. Savunma sanayinin ve ordunun modernizasyonu ve güçlendirilmesi çalışmaları hız kesmeden devam etmelidir.
18. Terörsüz Türkiye hedefini zehirlemeye veya engellemeye yönelik sosyal medya ve benzer vasıtalarla toplumda oluşturulmak istenen algı ve dezenformasyonlar önlenmeli ve bu konuda daha etkin tedbirler alınmalı.
19. Ülkemiz için özlenen ve gerçekleşmesi umulan bu Terörsüz Türkiye, Milli Birlik ve Kardeşlik projesi çalışması mümkün olduğunca zamana yayılmadan bir takvime bağlanmalı ve takibi sağlanarak hayırla ve başarı ile sonuçlandırılması en büyük dileğimizdir.