Şehirlerin kalabalığında, hızla akıp giden hayatın telaşı içinde kimi zaman bir otobüste yaşlıya yer vermeyen gencin tavrında, kimi zaman işinin hakkını vermeyen bir memurun ilgisizliğinde, kimi zaman da sosyal medyada din adına söz söyleyen ama hayatında adalet ve dürüstlüğü yansıtmayan insanların çoğalmasında hep aynı sorunu görüyoruz: İçsel dönüşümün eksikliği.

Oysa İslam, yalnızca bir inanç sistemi değil; insanın ruhundan toplumsal hayata uzanan bir bütünlük çağrısıdır. Bu çağrı, sadece bu günkü camilerin duvarlarında yankılanan sözlerden ibaret değildir; sokağın gürültüsünde, pazarın hareketinde, devletin adalet terazisinde, evin mahremiyetinde hayat bulmalıdır. Ancak çoğu zaman bu hakikat ya ritüellere sıkıştırılıyor ya da kuru bilgilerle sınırlı bırakılıyor. Din, sadece şekillerle anlaşıldığında ruhunu kaybediyor; sadece bilgilere hapsedildiğinde ise hayata nüfuz etmiyor.

Oysa dinin özünde iki büyük kavram vardır: hikmet ve irfan. Hikmet, varlığın özünü kavramaktır; eşyanın ardındaki düzeni, hayatın derin anlamını çözmektir. İrfan ise bu bilgiyi yalnızca zihinde taşımak değil, onu hayatın pratiğine dönüştürmektir. Yani bilmekle kalmayıp, bildiğini yaşamak; yaşadığını da topluma ışık kılmaktır.

Bugün toplumda en büyük sorunlardan biri, dini temsil ve rehberlik makamında olanların çoğunun bu liyakatten uzak olmasıdır. Söz var, ama derinlik yok. Bilgi var, ama hayata dokunmuyor. Kitaplardan alıntılar yapan, uzun uzun konuşan ama insanın gerçek yarasına merhem olamayan bir temsil tarzı, toplumsal boşluğu daha da derinleştiriyor. Oysa gerçek temsil, bilgiyi hayatla buluşturan, adalet ve merhameti topluma taşıyanların işidir.

İslam’ın ruhu, yalnızca bireyi değil, toplumu da dönüştürmektir. Eğer bir toplumda adalet yoksa liyakat gözetilmiyorsa, eşitsizlik derinleşiyorsa, bu durum ibadetin de ahlakın da içinin boşaldığını gösterir. Çünkü din, yalnızca secdede eğilen bir baş değil; pazarda ölçüyü doğru tutan bir terazi, devlet işinde hakkı gözeten bir irade, aile içinde sevgiyi büyüten bir kalptir.

Bugün kendimize sormamız gereken soru nettir: İslam hayatımızda yalnızca bir kimlik midir, yoksa bir dönüşüm mü? Sözde kalan bir aidiyet midir, yoksa adaletiyle, merhametiyle, dürüstlüğüyle topluma yön veren bir hakikat midir? Eğer din, kimlik kartında yazılı bir ibareye indirgenirse ruhunu kaybeder. Fakat bireyin kalbinde filizlenip toplumun damarlarına yayılan bir dirilişe dönüşürse, işte o zaman hayatın merkezine adalet, barış ve kardeşlik gelir.

Çözüm aslında basit ama zordur: içsel dönüşüm. Bir toplumun yeniden dirilişi, bireyin vicdanında başlayan sessiz bir kıvılcımla olur. O kıvılcım dürüstlüğe dönüşür, dürüstlük adaleti doğurur, adalet ise huzuru getirir. Tarih boyunca büyük medeniyetlerin temelinde hep bu içsel dönüşüm vardır. İnsan kendini değiştirmeden toplumu değiştiremez; toplum da adaleti gözetmeden ayakta kalamaz.

Bugün içinde bulunduğumuz çağ, dışarıdan dayatılan ideolojilerin ve ithal reçetelerin çözümsüzlüğünü bize gösterdi. Toplumun yeniden ayağa kalkması, ancak özüne dönmesiyle mümkündür. Bu öz, inancın şekilsel bir bağlılığa değil; hayatı bütünüyle kuşatan bir diriliş çağrısına dönüşmesidir. Diriliş, önce insanın ruhunda başlar; sonra ailesine, çevresine, şehrine, nihayet bütün topluma yayılır.

İslam’ı temsil etmenin yolu, çok konuşmakta değil; hakikati yaşamakta gizlidir. Bugünün ihtiyacı yeni teoriler ya da süslü sözler değil, samimi bir içsel diriliştir. En büyük devrim, başkalarını değiştirmekten önce kendi içimizi düzeltmekle başlayacaktır. Eğer bireyler bu dönüşümü başarırsa, toplumun ayağa kalkması da kaçınılmaz hale gelir.

Selam ve dua ile.