Mimari, iletişim ve ulaşımdaki teknolojik gelişmeler ve servet zenginliği insanları bağımsız ve müstağni yaşamaya sevk etti, bu da sosyal değişmeleri beraberinde getirdi. Eskiden mahalle, sokak, cami, bakkal, berber ve bir ölçüde mahalle kahvesi şeklindeki yapılanmanın yerini internet cafeler, gece eğlence yerleri, spor kulüpleri almaya başladı. Bu gelişme, hem sokağın ve mahallenin işlevini bitirdi hem de dar sosyal çevreden daha geniş ve karmaşık sosyal çevreye açılmayı sağladı.

Öte yandan insanlar eskiden genellikle, mezhebine, mahallesine ve soyuna göre aidiyetler ortaya koyarken bugün dernekler, partiler, kulüpler, futbol takımları, internet grupları şeklinde yeni sosyal aidiyetler ortaya çıktı. Dindar kesimde ise buna paralel olarak dernek veya vakıf şeklinde örgütlenen, dünyevî kaygıları ve hedefleri öne çıkaran cemaat ve grup aidiyetleri önem kazanmaya başladı. Dinî aidiyeti öne çıkaran ve ahirette kurtuluşu (necât) hedefleyen kadîm düşüncenin, dünyevî menfaat ve aidiyetleri öne çıkaran bu yeni anlayışınla nasıl bağdaştırılacağı, ciddi bir problem olarak karşımızda durmaktadır. 

2 Rebiulevvel 1447 / 25 Ağustos 2025