3. BÖLÜM

YALTA, MALTA, ALASKA

1945 Yalta ve 1989 Malta anlaşmaları, hegemonların dünyayı paylaştığı, yeni bir düzenin kurulduğu anlaşmalar olarak tarihe geçmiştir. 2025 Alaska görüşmesi de bu türlü bir paylaşım anlaşması olarak tarihteki yerini alacak gibi görünüyor.

Yalta Konferansı

4-11 Şubat 1945 tarihleri arasında İngiltere, ABD ve SSCB liderlerinin katılımıyla düzenlenen konferansta bugünkü dünya düzeninin temelleri atılmıştır.

Katılımcı devletlerarasında toprak paylaşımlarının yapıldığı konferansta, Milletler Cemiyeti’nin yerine, bazı ülkelerin veto hakkının bulunduğu Birleşmiş Milletlerin kurulması kararlaştırılmıştır. Yalta Konferansı, iki kutuplu dünya düzenine geçiş ve Soğuk Savaş’ın başlangıcını oluşturur. Ayrıca Yalta,  II. Dünya Savaşı sonrasının küresel güçler ve jeostratejik akslar dengesini belirleyen anlaşmalardan birisi olmuştur.

Malta Konferansı

Yalta gibi Malta Konferansı da egemenlerin paylaşım görüşmelerinden ibaretti. 1989’da Sovyetler Birliği Başkanı Mihail Gorbaçov ile ABD Başkanı George Bush arasında Malta’da düzenlenen bu zirve de tıpkı Yalta’da olduğu gibi iki süper gücün harita üzerindeki paylaşımına sahne oldu.

Sovyetler Birliğinin fiilen dağılma tarihi olan Malta Konferansı, 1945’te başlayan Soğuk Savaşı bitirmiş ve iki kutuplu düzenden tek kutupluya geçişin başlangıcı olmuştur.

ALASKA GÖRÜŞMESİ

Rusya-Ukrayna savaşının uzayan seyri, Rusya’nın Batıdan koparak Çin’e daha fazla yaklaşması riskini artırmış durumda.

Öte yandan, savaşın başından bu yana Ukrayna’ya verdiği askeri ve mali destek artık Amerikan ekonomisine ciddi yük getirmeye başladı.

Bütün bu yaşananların ardından Trump’ın savaşı bitirmek istiyorum söylemi, Amerika’nın da lehine olacak şekilde Putin’le bir anlaşma yapmak istediği manasına geliyordu.

İşte bu anlaşmanın yapıldığı adres Alaska oldu.

Trump ve Putin Alaska’da, Ukrayna savaşını sonlandıracak şartların ötesinde, bölgedeki nüfuz alanlarını yeniden belirlediler.

Buna göre, Rusya Ukrayna’da işgal ettiği toprakların çok azından geri çekilecek ancak Donbas bölgesini elinde tutacak ve Kırım’ın ilhakı tanınacaktır.

Amerika ise Rusya’nın işgalini tanıması karşılığında, Zengezur Koridoru bahanesiyle Kafkasya’ya yerleşmeyi Rusya’ya kabul ettirdi. Zengezur Koridorunu 99 yıllığına işletecek ve güvenliğini sağlayacak. Bu Amerika’nın Kafkasya’ya yerleşmesi, Rusya’nın arka bahçesine girmesi, nüfuz alanını delmesi anlamına geliyor.

Trump, henüz açıklanmayan ayrıntılar olsa da ana hatları bilinen bu yeni paylaşımı, gerek Ukrayna’ya gerekse Avrupa Birliği ülkelerine kabul ettirmek için baskı yapıyor. Elindeki en büyük koz ise bölgeden savunma desteğini çekme ve bu ülkeleri Rusya’nın karşısında yalnız bırakma tehdidi. Ukrayna toprak kaybını kabul etmemekte dirense de günün sonunda ne Ukrayna’nın ne de Avrupa’nın Trump’ın şartlarını kabul etmekten başka çaresi gözüküyor.

Ancak Ukrayna için güvenlik garantileri sağlanmadan ve Avrupa’nın memnuniyetsiz kabul edeceği bir anlaşma, ileride Rusya’nın saldırma riskini ortadan kaldırmayacağı gibi, hızla silahlanan Avrupa’nın ve yükselen başka güçlerin, bu ikili paylaşıma ses yükseltmeleri ve buna karşı harekete geçmeleri ihtimalini hep canlı tutacaktır. Tarafları tatmin etmeyen çözümlerin, yeni çatışmaları bünyesinde taşıyacağı unutulmamalıdır.

-------------- SON ---------------