Nasrettin Hoca bir gün hindisini satmak için pazara götürür. Tam satmak üzereyken, bir adamın küçücük bir kuş için “Beş akçeye papağan, beş akçeye papağan!” diye bağırdığını görür. Hoca kuşa bakar; küçücük, el kadar bir şey. Bunun üzerine Nasrettin Hoca da On akçeye hindi!” diye bağırmaya başlar.
Millet şaşırır:
— Hocam, sen ne yapıyorsun? Hiç hindi on akçe eder mi?
Nasrettin Hoca cevap verir:
— Şu el kadar kuş beş akçe eder de hindi on akçe etmez mi?
— Ama hocam, o kuş konuşuyor! dediklerinde, Nasrettin Hoca lafı yapıştırır:
— O konuşuyorsa, bu da düşünüyor!
Yine güldürdü bizi Nasrettin Hoca. Bu fıkraya güldük geçtik mi ya da üzerinde düşündük mü? “Bu fıkrada hoca bize ne anlatmak istiyor?”
Düşünmenin, konuşmaktan daha kıymetli olduğunu mu? Yoksa herkes konuşur ama herkes düşünemez mi demek istedi?
Atalarımız boşuna dememiş: “Bin düşün, bir söyle.” ve buna benzer “Düşünmeden söyleyen, pişman olur. Düşünmek, işin yarısıdır. Düşünüp taşınmak.” daha nice böyle atasözlerimiz, deyimlerimiz var düşüncenin önemi hakkında.
Konuşmadan önce düşünmek, insan olmanın temel gereğidir. Düşünmek, aklı kullanmak, şuur sahibi olmak; tüm bunlar insanı diğer varlıklardan ayıran niteliklerdir. Kur’an’da “Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım” (Bakara 2/30) ayetiyle, insanın üstünlüğü açıkça belirtilmiştir.
Halife olmak yani varlıklar içerisinde en seçilmiş, en seçkin varlık olmak demektir. Tabii bu makama yükselmek için de bir özellik taşımakla olur. Biz boşu boşuna varlıkların en üstünü olmadık. Allah bize öyle bir meziyet verdi ki bu makama yükseldik. Peki “Bu nedir?” diye sorduğumuzda siz ne düşünürsünüz? Cevap soruda saklı. “Düşünmek” evet, bir düşünürüz yani akıl yürütürüz, öğreniriz, bilgi sahibi oluruz, şuur sahibi oluruz...
Bu sahip olduğumuz değer ve niteliklerin hepsi düşüncede yatar. İnsan düşüncelerine ne kadar yoğunlaşırsa ne kadar fikir üretirse ve çevresine bakıp düşünerek ibret alırsa, gözlemlerse o kadar hayatı anlar ve şuur sahibi olur. Tarihe yön veren düşünürler vardır. Kimileri yokluk içinde ölmüş, kimileri idam edilmiş ama fikirleri hâlâ yaşamaktadır. Çünkü düşünceler, bedenler çürüdükten sonra bile yaşamaya devam eder. Bir düşünür hapse atılırken “Bedenimi hapsedebilirsiniz ama düşüncelerimi asla!” diyerek bu gerçeği ifade etmiştir.
Düşünmenin dini boyutu da tefekkürdür. Peygamber Efendimiz (sav): “Bir saat tefekkür, bin sene ibadetten hayırlıdır.” (Aclûnî I/310) buyurarak tefekkürün yani düşünmenin ve akletmenin ne kadar önemli olduğunu bariz bir şekilde anlatmaktadır. Bunun yanı sıra birçok ayetlerde de “Aklı selim olan, aklını kullananlar, ibret alanlar, hiç aklınızı kullanmaz mısınız? Hiç düşünmez misiniz?” gibi ayetlerle de Allah, ancak düşünme ve tefekkür ile kul bilincine ulaşabileceğimizi bize bildirmektedir.
Evet, tefekkür ve düşünme hayatımızın en önemli ve bize büyük nimetler veren unsudur. Peki neyi düşüneceğiz? Evren iki kutupludur: iyi ve kötü. Düşüncelerimiz iyi olursa, yaşamımız da o yönde şekillenir. Kötü düşünceler ise karamsarlık getirir. Niyetimiz, bakış açımız, dostlarımız, işlerimiz hep düşüncelerimizin yansımasıdır.
Tefekkür, bizi yeni ufuklara taşır. Benliğimizi, insanlığımızı, yaratılış gayemizi anlamamızı sağlar.
Descartes, “Düşünüyorum, öyleyse varım.” demiş. Burada ne demek istemiş ve sözüne ne ilave etmiş? Hakikati ve hayatı ancak düşünerek kavrayabileceğini, hayat ancak varlığıyla başladığını demek istemiş olabilir.
Düşünüyorum ve insan olmanın anlamını keşfediyorum. Düşünüyorum, çünkü hayatın bana yüklediği bir sorumluluğum var. Düşünüyorum ve insan olarak yaratıldığım için şükrediyorum.
Ben de “Düşünüyorum, öyleyse insan olmamın yüceliğiyle Allah’ı daha tanımanın şükrüne varım.” şeklinde tamamlıyorum.
Peki ya siz? Siz nasıl dolduracaksınız bu cümleyi?
“Düşünüyorum, öyleyse varım...” haydi siz de dünya bakışınızla, umutlarınızla beklentililerinizle bir cümle ile doldurun.
Mesut AKDAĞ